Σπάνια είδη

Ο κύκνος, ζευγαρώνει ισόβια μόνο με έναν σύντροφο και σε περίπτωση απώλειάς του, δεν ξαναζευγαρώνει ποτέ. Ο άνθρωπος, ευτυχώς όχι. Κι αν ναι, σπανίως.


Πόσο σπάνιο είναι το «σπάνιο»; Δυσεύρετη και περιζήτητη, η ίδια η σπανιότητα ως έννοια είναι κάτι σπάνιο, στις μέρες μας.
Όπως ακριβώς και στη Φύση, όπου ένα σπάνιο είδος μπορεί να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης από τον άνθρωπο και να οδηγηθεί στον αφανισμό -σήμερα ζουν μόλις πέντε χιλιάδες τίγρεις σε σχέση με τις 100 χιλιάδες στις αρχές του 20ου αιώνα-, η υπερβολική αναφορά και χρήση στις άλλοτε σπάνιες ιδιότητες κάποιου πράγματος, μπορούν να το ακυρώσουν γενικότερα. Παράδειγμα: από τότε που βγήκε η «συγνώμη» χάθηκε το φιλότιμο. Όλα οφείλονται στον ανθρώπινο παράγοντα.

Η Φύση βέβαια, έχει ένα δικό της μοναδικό τρόπο να ρυθμίζει τα πάντα. Κάποια ψάρια, όπως η τσιπούρα, αλλάζουν φύλο με την ίδια ευκολία που κάποιοι από μας αλλάζουμε φορολογική κλίμακα - οπωσδήποτε ένα σπάνιο χαρακτηριστικό, που όπως για μας και τη φορολογική μας κατάσταση, έτσι και για το συγκεκριμένο ψάρι, αποτελεί πράξη επιβίωσης: όταν το αρσενικό πεθαίνει, το πιο μεγαλόσωμο θηλυκό στο κοπάδι το αντικαθιστά αλλάζοντας φύλο.
Το γεγονός παρατηρείται σε δυο ακόμη περιπτώσεις, στο ψάρι-παπαγάλο και στο ψάρι Ναπολέοντα, χωρίς αυτό να ακυρώνει τη σπανιότητά του φαινομένου.
Εξάλλου, στη φύση συναντά κανείς πλήθος (οξύμωρο) σπάνιων φαινομένων, που σε λίγα χρόνια θα βλέπουμε μόνο σε βιβλία: Η Σαλαμάνδρα της Καλιφόρνιας κινδυνεύει με αφανισμό, οι Βίσωνες, η Τίγρη της Σιβηρίας, οι κόνδορες, ο Βραχώδης Πιγκουίνος Eudyptes Chrysocome των Νησιών Φώκλαντ κι εκείνο το σπάνιο -αλλά δυστυχώς γι’ αυτό νόστιμο- ψάρι, ο Γαλαζόπτερος τόνος της Μεσογείου, βρίσκονται κυριολεκτικά στο κόκκινο.

Ανάμεσα στα πιο σπάνια είδη που υπάρχουν στη Γη, αφού έχουν απομείνει λιγότεροι από 1.000 από αυτούς, είναι και οι πίθηκοι Μουρικί που ζουν στη βραζιλιάνικη ζούγκλα βόρειοδυτικά του Ρίο ντε Τζανέιρο, και οι οποίοι όπως ανακαλύφθηκε πρόσφατα, είναι τα μόνα πρωτεύοντα θηλαστικά μετά τον άνθρωπο που μπορούν να μιλούν μεταξύ τους χρησιμοποιώντας τουλάχιστον 435 διαφορετικές φωνητικές φράσεις για να επικοινωνήσουν.
Μάλιστα, αναφέρεται ότι συνήθως μιλούν μετά το πρωινό τους ξύπνημα και πριν να πέσουν για ύπνο το βράδυ, σε αντίθεση με μας που έχουμε κάθε μέρα meeting. Επιπλέον, το είδος αυτό των πιθήκων είναι ασύνηθες -ακόμη μια λέξη για τη σπανιότητα- και εξαιτίας του τρόπου που ζει: οι Μουρικί ζουν σε ομάδες που έχουν ως αρχηγό τον πιο αγαπητό -και όχι το δύνατότερο- πίθηκο της αγέλης, και αν τους ζηλεύετε ήδη, μπορείτε να μάθετε τη γλώσσα τους και να πάτε να ζήσετε κοντά τους (πληροφορίες: δρ. Ελεονόρα Καβαλκάντε Αλβάνο, Πανεπιστήμιο Καμπινάς, Σάο Πάολο).

Ας επιστρέψουμε όμως στην κορυφή της εξελικτικής αλυσίδας. Εμείς οι άνθρωποι συνηθίζουμε να χαρακτηρίζουμε κάποιον με τη φράση «σπάνιος άνθρωπος» όχι επειδή διαθέτει δυο μύτες και τέσσερα μάτια αλλά αναφερόμενοι στα ποιοτικά του χαρακτηριστικά.
Οι τσιπούρες μπορούν να κάνουν του κεφαλιού τους, οι πίθηκοι να αγορεύουν αλλά σε μας, άλλα είναι που μετράνε.
Για τον ανθρώπινο γένος, σπάνια αγαθά είναι στις μέρες μας τα προσόντα και οι δεξιότητες που αξιοκρατικά οδηγούν σε αναγνώριση. Η ανιδιοτέλεια. Ο αλληλοσεβασμός. Η ανοχή στη διαφορετικότητα. Η προσπάθεια για βελτίωση τόσο δική μας όσο και των γύρω μας. Η ανιδιοτέλεια (το ξανάγραψα;). Η Τέχνη. Η δράση προς όφελος του πλανήτη. Η συμπόνοια στον αδύναμο.
Σπάνια αγαθά για τον άνθρωπο, είναι βεβαίως και ορισμένα κοσμήματα, συλλεκτικά αυτοκίνητα, ελαττωματικά γραμματόσημα, χαρτονομίσματα με τον Σάχη της Περσίας. Ωστόσο, χθες, σήμερα και για πάντα, το πιο σπάνιο υλικό στον κόσμο, είναι οι ιδέες. Άντε και κάτι αυτοκόλλητα χαρτάκια με τον Μαραντόνα για το άλμπουμ με τους παίκτες του Μουντιάλ 1982.

Εικονογράφηση